1858ko abuztuaren 29an Jose Maria Iparragirre Balerdik bigarren aldiz hartu zuen Ameriketarako itsasontzia, Baionan

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

	Jose Maria Iparragirre.

Gipuzkoar kantari eta olerkaria (Urretxu, 1820 - Itsaso, 1881). Zerainen egon zen haur garaian, osaba baten etxean, gaztelania eta gramatika ikasten, eta Gasteiza bidali zuten, hamaika urte zituela, apaiz ikasketak egiteko. Hamahiru urte zituela, Madrila joan zen familiarekin batera, eta hango jesuiten ikastetxe batean egon zen zenbait hilabetez, Lehen Karlistada hasi zen arte. 1834an etxetik alde egin eta, Euskal Herrira itzuli ondoren, Gipuzkoako batailoi karlista batean soldadu izan zen. Gerra garaian hasi zen gitarra jotzen, kantari eta bertsoetan. 1835ean zauritu zuten Arrigorriagako guduan eta Karlos erregegaiaren soldadu zaindari izateko hartu zuten ondoren. Bergarako Hitzarmena onartu ez eta Frantzia aldera jo zuen 1839an eta frantsesa ikasi zuen ondoko urteetan. 1848. urteko iraultzan parte hartu zuen; agi denez La Marseillese ereserkia kantzatzen zuen barrikaden artean, eta Napoleon III.aren gobernuak Frantziako lurraldetik kanpo ezarri zuen, arriskutsua zela eta. Suitzan, Italian eta Alemanian barrena ibili ondoren, Londresa iritsi zen 1851an, eta han egon zen 1853an Hego Euskal Herrira itzultzeko baimena eman zioten arte. Urte hartan ondu zuen bere Gernikako Arbola ospetsua eta euskaldunak bildu ohi ziren Madrilgo San Luis ostatuan kantatu zuen lehenbizikoz kanta hura. Iparragirreren ihardunari guztiz arriskutsua iritzi zioten Espainiako gobernari liberalek eta berriro egotzi zuten estatutik 1855ean. Ameriketara jo zuen orduan eta Buenos Airesen ezagutu zuen emakume gipuzkoar batekin ezkondu zen han. 1878an itzuli zen Euskal Herrira eta omenaldi asko egin zizkioten arren, guztiz pobre bizi izan zen hil zen arte. Iparragirre historiako euskal kantari ezagunena eta kantatuena izan da. Bere Gernikako Arbola kantuak hego eta iparraldeko euskaldunen ereserki itxura hartu zuen berehala eta horrela jarraitu du XX. mendean ere. Bestalde, guztiz ezagunak dira Iparragirreren beste kanta asko: Ume eder bat, Zibillak esan naute, Gitarra zartxo bat da, Nere etorrera lur maitera, Ara nun diran, Nere andrea eta abar.

Sebastian Mendiburu idazlea 1708ko irailaren 2an jaio zen Oiartzunen

Iturria: Lur Hiztegi Entziklopedikoa

	Sebastian Mendiburu.

Gipuzkoar idazlea (Oiartzun, 1708 - Bolonia, Italia, 1782). 1725ean sartu zen Jesusen Lagundian. Nafarroako herri euskaldunetan ibili zen predikari eta misioak ematen. Hizlari fama handia lortu zuenez gero, «Euskal Zizeron» ezizena jarri zioten. Iruñeko gotzaiaren eskariz, Filosofiako eta Teologiako katedraduna izan zen. 1767. urtean Karlos III.ak jesuitak Espainiatik bota zituenean, Italiara jo zuen beste jesuitekin batera, eta Bolonian hil zen hirurogeita hamalau urte zituela. Idazle gisa, Manuel Larramendiren eskolakoen artean sartua izan da Mendiburu, nahiz eta bien artean eztabaida gogorren bat izan zuten dantzen alde batak (Larramendik) eta kontra besteak (Mendiburuk). 1747an Jesusen Bihotzaren Devocioa obra, Aita Croisset-en liburuaren moldapena, eman zuen argitara. Argitalpen asko izan ditu liburuak, Gregorio Arruek gipuzkerara itzulita egindakoa (1883), besteren artean. Mendibururen beste liburu batzuk dira: Jesusen Amore-Nequeei dagozten cembait otoitz-gai (1759-1760). Euscaldun onaren viciera, mezaren entzun-vide labur erreza, errosarioco amarrecoen asiera, eta cembait bederatzi-urrun edo novena (1762). Patxi Altuna jesuitak 1982an Mendibururen ordu arte argitaratu gabeko lanak plazaratu zituen bi liburukitan, Aita Sebastian Mendibururen idazlan argitaragabeak izenburupean. Han ageri diren obrak dira, besteak beste: Kristau dotrina, Igandeetako irakurraldiak, Fest-egunetako irakurraldiak eta San Francisco Xabierren bederatzi-urrena.

El 4 de septiembre de 1853 nace Fermín Cándido Calbetón y Blanchón

Fuente: Enciclopedia Auñamendi

Fermín Cándido Calbetón y Blanchón.

Político nacido en Donostia-San Sebastián el día 4 de septiembre de 1853. Estudió en Madrid obteniendo la licenciatura de Derecho en 1877. Una de sus primeras actividades fue desempeñar una cátedra de Hacienda Pública y de Derecho Político Comparado en la Universidad de la Habana hasta 1887. En 1884 había sido elegido diputado por Matanzas (Cuba). En 1887 fue diputado por San Sebastián y director de Gracia y Justicia en el Ministerio de Ultramar y al año siguiente Subsecretario de Gracia y Justicia. En 1891 y 1893 representa de nuevo en las Cortes de Madrid a San Sebastián y en 1898 es nombrado Senador por Gipuzkoa. En 1903 Silvela le nombra senador vitalicio y en 1910 Canalejas le hace ministro de Fomento. Su intervención fue destacada en el estudio de un proyecto de ley de Crédito Agrario, otro sobre ley de Inspección de Bancos y Sociedades Anónimas y el fomento de la Previsión, Socorros Mutuos, Seguro de Invalidez y Seguros Sociales que llevó al R. D. del Ministerio de Fomento del 5 de marzo de 1910. Desempeñó también el cargo de embajador de España ante la Santa Sede con Pío X, preparando el terreno para que los proyectos en orden a la enseñanza no fueran mal recibidos por el Vaticano. Se destacó como Miembro de la Comisión de Códigos, de la Junta de Colonización Interior y sobre todo en 1911 en el Congreso. En su discurso de ingreso en la Academia de Ciencias Morales y Políticas condenó las ideas económico-liberales. En el Congreso de Economía Popular, celebrado en Valencia en mayo de 1918, intervino en el tema de Previsión Social, al que se dedicaba con predilección. Ejerciendo el cargo de ministro de Hacienda en el Gabinete Romanones desde el 5 de diciembre de 1918, le llegó la muerte el día 4 de febrero de 1919. El día 1, ya viaticado, Romanones había pasado la cartera interinamente al Marqués de Molina. El Ayuntamiento de Donostia-San Sebastián acordó el 14 de febrero dar su nombre a la calle, conocida hasta entonces por Puyuelo, de la parte vieja de la ciudad.